Thee is wereldwijd de meest gedronken drank na water, heb je je weleens afgevraagd: ‘hoe wordt thee gemaakt?’ Het antwoord is fascinerender en misschien uitgebreider dan je denkt. De reis van een theeblad, van een plant op een berghelling tot een geurige, smaakvolle slok uit jouw favoriete mok, omvat meerdere zorgvuldig uitgevoerde stappen. In deze blog nemen we je mee in dit proces!
Van theeplant naar oogst
De bron van thee is de plant Camellia sinensis. Alle echte thee, zwarte, groene en witte thee, is afkomstig van deze plant. De manier waarop de blaadjes verwerkt worden bepaalt het type thee. Maar hoe wordt thee gemaakt vanuit deze plant?
De pluk bestaat uit de jongste twee blaadjes en een knop, ook wel ‘two leaves and a bud’. Deze bevatten de meeste smaakstoffen en zorgen voor de beste kwaliteit. De pluk is dus een heel precies werkje, handmatig en soms machinaal. Bij de beste thee (zoals ceylon thee uit Sri Lanka) gebeurt dit nog steeds met de hand.
Verwerking: waar thee ontstaat
De kunst van het maken van thee gaat veel verder dan alleen het plukken van blaadjes. De verwerking van de theebladeren is een ambachtelijk en nauwkeurig proces dat een cruciale invloed heeft op de uiteindelijke smaak, geur, kleur en kwaliteit van de thee. Elk type thee ondergaat een specifiek verwerkingspad.
1. Verwelken
Na de pluk worden de verse theebladeren uitgespreid op lange, ondiepe bakken met geperforeerde, luchtdoorlatende bodems. Van onderuit wordt lucht geblazen. Ook bij grote volumes houden medewerkers de blaadjes goed in de gaten, ze controleren of het verwelken gelijkmatig gaat en schudden de blaadjes om. Dit gebeurt in een goed geventileerde ruimte waar temperatuur en luchtvochtigheid worden gecontroleerd. Tijdens deze stap in het proces verliezen de bladeren een aanzienlijk deel van hun vocht, vaak tussen de 30% en 50%. Dit is essentieel om ze later goed te kunnen rollen zonder te breken.
Afhankelijk van het klimaat en de gewenste theesoort duurt deze fase doorgaans 12 tot 18 uur. In warme, vochtige gebieden kan het sneller gaan, terwijl in koelere omstandigheden kunstmatige ventilatie wordt ingezet om het proces te versnellen. Het verwelken is niet alleen een fysieke verandering, maar ook een biochemische verandering: het activeert enzymen en beïnvloedt het aromaprofiel van de uiteindelijke thee.
2. Rollen of kneuzen
Eenmaal verwelkt worden de soepele bladeren gerold of gekneusd. Deze bewerking heeft als doel de celwanden van het blad te breken. Hierdoor komen de bladsappen vrij die rijk zijn aan enzymen en polyfenolen, stoffen die essentieel zijn voor de volgende stap: oxidatie.
Het rollen kan met de hand gebeuren, wat vaak voorkomt bij hoogwaardige en ambachtelijke theeën, of machinaal, zoals in de veel grootschalige producties. Het proces bepaalt mede de uiteindelijke vorm van de thee: strak gerold, gebroken of juist los en grootbladig.
Bij sommige theesoorten, zoals groene en witte thee, wordt deze stap beperkt uitgevoerd of zelfs overgeslagen. Op deze manier wordt de oxidatie beperkt, zodat het eindproduct zijn lichte en frisse karakter behoudt. In andere gevallen, zoals bij zwarte thee, is het rollen juist intensief om maximale oxidatie te stimuleren.
3. Oxidatie of fermentatie
Oxidatie is het chemische proces waarbij de vrijgekomen enzymen in contact komen met zuurstof. Hierdoor veranderen de kleur, geur en smaak van het blad drastisch. Het blad kleurt van groen naar roodbruin en uiteindelijk donkerbruin of zwart, afhankelijk van de mate van oxidatie.
In deze stap wordt voornamelijk het verschil gemaakt in het uiteindelijke thee product. Volledig geoxideerde thee, zoals zwarte thee, heeft een robuuste en volle smaak met diepe aroma’s. Oolongthee wordt gedeeltelijk geoxideerd en biedt een complex profiel tussen groen en zwart. Groene en witte theeën ondergaan nauwelijks oxidatie, waardoor ze hun lichte, bloemige of grassige karakter behouden.
De duur en omstandigheden van oxidatie, zoals temperatuur, luchtvochtigheid en ventilatie worden nauwkeurig gecontroleerd. Meestal duurt deze fase enkele uren. De specialisten houden het oxidatieproces in de gaten om te bepalen wanneer de bladeren de juiste aroma-ontwikkeling hebben bereikt.
4. Verhitting
Om het oxidatieproces te stoppen op het gewenste moment, worden de theebladeren verhit. Door het verhitten worden de enzymen gedeactiveerd, waardoor verdere oxidatie wordt voorkomen en de huidige smaak- en geurprofielen behouden blijven. Dit wordt ook wel ‘fixatie’ genoemd.
Afhankelijk van de herkomst en soort thee wordt een van de verhitmethodes gebruikt: bakken, roosteren of stomen. Japanse Sencha groene thee wordt over het algemeen gestoomd, waardoor deze een levendige groene kleur krijgt en een grassige smaak, terwijl Chinese groene thee wordt geroosterd. Het bakken van de theebladeren wordt vaak gedaan voor grote producties, dit geeft namelijk meer controle over de temperatuur en duur van het proces wat weer positieve invloed heeft op de consistentie van de kwaliteit.
5. Drogen
Tot slot worden de theebladeren grondig gedroogd om ze lang houdbaar te maken. Dit gebeurt meestal met warme lucht in droogovens of trommels. Het vochtpercentage wordt teruggebracht tot ongeveer 2-3%.
Naast houdbaarheid speelt droging ook een rol in het afronden van de smaakontwikkeling. Tijdens deze fase komen de laatste aroma’s vrij en krijgen de bladeren hun definitieve vorm en kleur. Na het drogen volgt vaak nog een sortering op bladgrootte, kleur en kwaliteit. Hierna is de thee klaar om verpakt en verzonden te worden.
Van eerste pluk tot laatste slok
Dus, hoe wordt thee gemaakt? De thee in jouw theezakje heeft al een hele reis gemaakt. Het is een uitgebreid en zorgvuldig proces dat draait om aandacht, traditie en vakmanschap. Van het moment dat het blad wordt geplukt tot het moment dat jij of je klant ervan drinkt zit er een wereld van zorg en kennis achter. Kleine variaties in temperatuur, luchtvochtigheid of timing kunnen een groot verschil maken in de smaak van de thee. Daarom wordt dit proces geleid door ervaren specialisten die met oog, geur en gevoel de kwaliteit bewaken.
Wil je zelf ervaren hoe de verschillende soorten en gradaties thee smaken? Neem contact op en proef het verschil in onze duurzame, hand geplukte theesoorten!